Has Right-Wing Populism Reached Argentina?

Przez Demian Iglesias Seifert

W ostatnią niedzielę, 13 sierpnia, w Argentynie odbyły się wybory, których celem było wyłonienie kandydatów, którzy będą kandydować w październikowych krajowych wyborach prezydenckich. W zaskakującym splocie wydarzeń kandydat skrajnie prawicowy Javiera Milei, outsider, który rozpoczął karierę w polityce około 2019 r., zyskał przewagę w wyborach wstępnych, wywołując falę szoku w krajobrazie politycznym Argentyny. Milei wygrała wybory, zdobywając około 30% ogólnej liczby głosów. Kandydaci głównej koalicji opozycyjnej United for Change (konserwatywnego ruchu centroprawicowego) uzyskali 28% i obecną koalicję rządzącą Unia dla Ojczyzny (Peroniści, centrolewicowa koalicja) odpowiednio 27% głosów.

W tym poście argumentuję, że rozczarowanie establishmentem politycznym, niezwykle wysoka inflacja i rosnąca przestępczość to główne przyczyny niespodziewanego sukcesu Milei przy urnie wyborczej.

Stawka

W systemie konstytucyjnym Argentyny Prezydent, wybierany w bezpośrednich wyborach co cztery lata, „jest najwyższą głową Narodu, szef rządu i jest politycznie odpowiedzialny za ogólną administrację kraju”. W tym sensie wybory prezydenckie w większym stopniu niż w systemach parlamentarnych wyznaczają kierunek rozwoju kraju. Milei, zagorzała wielbicielka byłego prezydenta Donalda Trumpa, opowiada się za likwidacją banku centralnego Argentyny, utrzymuje, że kryzys klimatyczny jest fikcją, określa edukację seksualną jako manewr mający na celu demontaż instytucji rodziny, wspiera legalizację handlu narządami ludzkimi i ma na celu uproszczenie tego procesu posiadania broni palnej. Biorąc pod uwagę Argentynę, jego sukces wyborczy jest szczególnie niepokojący hiperprezydencki tradycja. Tym samym, jako Gargarellę I Podłużnica wyjaśnił, Prezydent nie tylko jest uprawniony do wydawania dekretów w różnych okolicznościach, ale ma długą tradycję wykorzystywania przez Prezydentów tych uprawnień w szerokim zakresie do mianowania sędziowie Sądu Najwyższego, zburzyć ustawę medialną i dekretem zainicjować nową politykę, omijając władzę ustawodawczą. Gdyby Milei wygrał październikowe wybory prezydenckie, miałby do dyspozycji te narzędzia, które umożliwiłyby mu realizację jego programu i tym samym radykalną zmianę orientacji politycznej Argentyny.

Sukces wyborczy Milei wpisuje się w długą historię głosowania w Argentynie na przywódców populistycznych. Tak więc od czasu rządów Peróna w latach 1946–1955 i 1973–1974 Peronizm (populistyczny podmiot rozciągający się od centrolewicy do centroprawicy) stanowi główny nurt polityczny argentyńskiej polityki, z nielicznymi i krótkimi przerwami u władzy u władzy była Partia Radykalna lub Cambiemos (Zjednoczeni na rzecz zmian, konserwatywna centroprawicowa koalicja). Jednak od powrotu do demokracji w 1983 roku naród nie zaznał zwycięstwa a skrajnie prawicowa partia polityczna, przy czym władza przemieszcza się głównie między ustalonymi biegunami politycznymi. Wraz ze wzrostem liczby głosów Milei ten długotrwały schemat wydaje się być na skraju transformacji.

Cass Mudde zasugerował, że istnieje rozróżnienie między populizmem występującym w Europie z jednej strony i w Ameryce Łacińskiej z drugiej. Tę pierwszą określa się jako głównie prawicową, konserwatywną, tradycjonalistyczną i autorytarną, zarówno pod względem retoryki, jak i zachowania. Druga natomiast podziela autorytarny impuls, ale została opisana jako głównie lewicowa i włączająca społecznie. Jednak coś się zmienia. Milei zwycięstwo to znak, że Argentyna wpisuje się w światowy nurt prawicowego populizmu. Kraj będący niegdyś bastionem lewicowych rządów populistycznych, historycznie pod sztandarami peronizmu, zdaje się tym samym podążać za wzorcami obserwowanymi w innych krajach regionu, takich jak Brazylia, Chile czy Salwador. Jaki był powód tej zmiany?

Rozczarowanie, inflacja i przestępczość

Jednym z głównych wyjaśnień triumfu Milei jest rosnące rozczarowanie społeczeństwa tradycyjną klasą polityczną. Przez dziesięciolecia obywatele Argentyny byli świadkami serii złamanych obietnic i skandali korupcyjnych, które podważyły zaufanie do konwencjonalnych partii politycznych. Korupcja wyroki skazujące na przywódców peronizmu, w połączeniu z opozycji brak refleksu, gdy nadeszła ich kolej na rządzenie, podkopały zaufanie wyborców do partii o ugruntowanej pozycji.

Jednocześnie Argentyna stoi obecnie w obliczu jednego z najpoważniejszych kryzysów. Wartość peso argentyńskiego gwałtownie spadła z roku na rok inflacja przekraczający 115 proc. Ponadto prawie 40 procent populacji żyje w biedzie, a naród stoi przed wyzwaniem spłaty swojego długu wobec Międzynarodowego Funduszu Walutowego wynoszącego $44 miliardów. Wreszcie, powszechne problemy bezpieczeństwa pojawiły się i nie ma odpowiedzi ze strony rządu.

Ankiety wykazują uderzającą powszechność frustracji w związku ze sposobem postępowania z przestępczością i poparciem dla karnych środków wymiaru sprawiedliwości w sprawach karnych. Jeśli chodzi o sytuację gospodarczą, poczucie zmęczenia inflacją jest widoczne we wszystkich badaniach ankietowych w całym kraju. Uczestnicy jako czynnik napędzający wymienili także brak reprezentatywnych kandydatów politycznych, zwłaszcza wśród młodszych wyborców. Imię Milei jest wielokrotnie wymieniane przez młodzi wyborcy, wściekli na brak możliwości rozwoju gospodarczego, niestabilność zatrudnienia i brak perspektyw na przyszłość. Rzeczywiście sondaże pokazują, że połowa zwolenników Milei ma mniej niż 30 lat i zgadza się z antysystemowym dyskursem kandydata oraz poczuciem rozczarowania politykami, czyli „kastą”, jak nazywa Milei ich.

Ich entuzjazm dla kandydatury Milei odzwierciedla ogólne zmęczenie wyborców partiami politycznymi, które rządziły Argentyną przez ostatnie trzydzieści lat. W tym okresie w kraju doszło do zmian władzy między różnymi partiami, ale wielu obywateli ma poczucie, że ich problemy gospodarcze nie zostały skutecznie rozwiązane, niezależnie od tego, kto sprawuje urząd. W szczególności poziom rozwoju gospodarczego jest niski, usługi publiczne są zaniedbywane, a inflacja rośnie tak szybko, że wielu pracowników żyje w biedzie, ponieważ ich wynagrodzenia nie są aktualizowane w tym samym tempie. Wzniosłe cele peronizmu nie przekładają się na godne warunki życia dla tych, którzy byli jego wyborcami. W ten sposób Milei potrafiła wykorzystać sytuację zbiorowego zmęczenia, pozornie dostarczając rozwiązań tych samych problemów, których polityka głównego nurtu nie była w stanie rozwiązać.

W tym kontekście jego obietnice wyborcze obejmują zamknięcie banku centralnego, ograniczenie zatrudnienia w sektorze publicznym, obniżenie podatków, przejście na gospodarkę dolarową w celu rozwiązania problemów inflacyjnych oraz wspieranie bardziej otwartego rynku pracy w celu stworzenia dodatkowych możliwości. Opowiada się także za obniżeniem wieku odpowiedzialności karnej i zalegalizowaniem posiadania broni przestępczość. Pomimo niejasności tych rozwiązań i braku szczegółów na temat ich praktycznego wdrożenia, wydaje się, że wywarły one wpływ na wyborców. Postawa Milei jest intrygująca w kontekście Ameryki Łacińskiej, ponieważ unika opierania się autorytatywny retoryki i powstrzymuje się od wyraźnego sprzeciwu wobec jakiegokolwiek sektora społecznego. Jego dwuznaczność w kwestiach społecznych, takich jak migracja czy prawa mniejszości, uniemożliwia łatwą kategoryzację na wzór postaci takich jak Bolsonaro czy Trump, którzy obaj posługują się charakterystycznym antysystemowym dyskursem populistycznym. Jednocześnie jego program polityczny, kładący nacisk na kwestie gospodarcze, a zwłaszcza propagowanie wolności gospodarczej i własności prywatnej, odzwierciedla sedno obecnego niezadowolenia społecznego. Jednocześnie Milei prawdopodobnie czerpie korzyści ze swojej nowości i wynikającego z niej braku potępienia społecznego, które obciąża partie o ugruntowanej pozycji w wyniku ich wcześniejszych niepowodzeń rządowych w zaspokajaniu kluczowych potrzeb społecznych.

Argentyna: Kolejne domino, które upadnie pod wpływem prawicowego populizmu?

Zjawisko zwycięstwa kandydata skrajnie prawicowego w Argentynie nie jest niczym wyjątkowym w regionie. W ostatnich latach byliśmy świadkami wzrostu popularności przywódców i ruchów skrajnie prawicowych w kilku krajach Ameryki Łacińskiej. Przywódcy ci często przedstawiają się jako głosy antysystemowe, rzucające wyzwanie elitom politycznym i obiecujące przywrócenie bezpieczeństwa, porządku i suwerenności narodowej. Przypadki Bolsonaro i Bukele są najbardziej rezonujące, ale nie jedyne. Chile i Urugwaj również wykazują pewne tendencje do tego trendu. W świecie charakteryzującym się niepewnością gospodarczą i społeczną retoryka ta wyraźnie przemawia do tych, którzy czują się marginalizowani i zaniedbani przez tradycyjny system polityczny system.

Choć triumf skrajnie prawicowego kandydata w prawyborach w Argentynie oznacza znaczącą zmianę w krajobrazie politycznym, należy zachować ostrożność analizując to zjawisko. Musimy poczekać do października, aby zobaczyć, czy ta tendencja się utrzyma i jak społeczeństwo zareaguje w wyborach krajowych. Historia nauczyła nas, że dojście do władzy polityków ekstremistycznych może mieć nieprzewidywalne i potencjalnie niebezpieczne konsekwencje dla stabilności i spójności społecznej, jak widzieliśmy, gdy setki zwolenników byłego przywódcy kraju Jaira Bolsonaro zaatakowały parlament w Brazylia lub masowe zatrzymania, w których doszło do naruszenia praw człowieka, w wyniku których aresztowano 2% dorosłych Salwador. Niezwykle istotne jest rozważenie konsekwencji tych zwycięstw dla wolności jednostki, praw człowieka i systemu demokratycznego jako całości.